کبد چرب که تحت عنوان استئاتوز کبدی نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که چربی در کبد تجمع پیدا کند. داشتن مقادیر کمی چربی در کبد طبیعی است، اما مقدار زیاد آن می‌تواند به یک مشکل حاد سلامتی تبدیل شود.
آنچه باید بدانید
کبد دومین عضو بزرگ بدن شماست. کبد به پردازش مواد مغذی از غذا و نوشیدنی کمک می‌کند و مواد مضر خون را فیلتر می‌نماید.
تجمع بیش از حد چربی در کبد باعث التهاب کبدی، آسیب و ایجاد زخم می‌گردد. در موارد حاد، زخم ایجاد شده می تواند منجر به نارسایی کبدی گردد.
در صورتی که ایجاد کبد چرب ناشی از مصرف مقادیر زیاد الکل باشد، تحت عنوان بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شناخته می‌شود.
و در افراد غیر الکلی، این بیماری تحت عنوان بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) شناخته می‌شود.
بر اساس یک بررسی تحقیقاتی معتبر در سال 2017، بیماری کبد چرب غیرالکلی بر 25 تا 30 درصد جمعیت امریکایی و اروپایی تأثیر گذاشته است.
علائم کبد چرب
کبد چرب به ۴ گرید از نظر میزان پیشرفت دسته‌بندی می‌شود:
- کبد چرب ساده (گرید 1) – تجمع چربی اضافی در کبد مشاهده می‌شود. کبد چرب ساده چنانچه پیشرفت نکند تا حد زیادی نگران کننده نخواهد بود.
- استئاتوهپاتیت (گرید 2) – علاوه بر تجمع چربی اضافی، در کبد التهاب نیز مشاهده می‌گردد.
- فیبروز کبدی (گرید 3) – تداوم التهاب در کبد در این مرحله باعث ایجاد اسکار (زخم) می‌شود. با این حال، کبد هنوز هم می‌تواند به طور کلی عملکرد طبیعی داشته باشد.
- سیروز کبدی (گرید 4) – زخم کبدی به طور گسترده‌ای گسترش می‌یابد و توانایی کبد را برای عملکرد مختل می‌کند. این سطح از کبد چرب شدیدترین مرحله بوده و برگشت ناپذیر است.
هر دوی کبدچرب الکلی و کبدچرب غیرالکلی به طور مشابهی ظاهر می‌شوند. با این حال، در بسیاری از موارد، کبدچرب دارای علائم قابل توجهی نیست. ولی ممکن است احساس خستگی یا ناراحتی کنید، و یا در سمت راست بالای شکم خود درد داشته باشید.
برخی از افراد مبتلا به بیماری کبدچرب دچار عوارضی از جمله زخم کبدی می‌شوند. زخم کبدی تحت عنوان فیبروز کبدی شناخته می‌شود. اگر فیبروز کبدی گسترش پیدا نماید، به آن سیروز کبدی گویند که یک وضعیت بالقوه تهدید کننده زندگی میباشد و می‌تواند نارسایی کبدی را در پی داشته باشد.
آسیب کبدی ناشی از سیروز کبدی دائمی بوده و به همین دلیل بسیار مهم است که در وهله اول از توسعه آن جلوگیری کنید.
سیروز کبدی ممکن است دارای علائم زیر باشد:
- درد شکمی
- از دست دادن اشتها
- کاهش وزن
- ضعف یا خستگی
- حالت تهوع
- خارش پوست
- زردی پوست و چشم‌ها
- کبودی یا خونریزی آسان
- ادرار تیره رنگ
- مدفوع کم رنگ
- آب آوردن شکم (آسیت)
- تورم (ادم) پاها
- خوشه‌ای شدن رگ‌های خونی زیر پوست
- بزرگ شدن سینه در مردان
- گیجی
برای کمک به جلوگیری از پیشرفت کبدچرب و ایجاد عوارض آن، پیروی از برنامه درمانی توصیه شده توسط پزشک اهمیت زیادی دارد.
انواع کبد چرب
دو نوع اصلی بیماری کبدچرب وجود دارد: غیر الکلی و الکلی
کبدچرب می‌تواند در دوران بارداری نیز اتفاق افتد، گرچه این مورد غیر معمول است.
بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD)
بیماری کبدچرب غیرالکلی، زمانی بوقوع می‌پیوندد که در کبد افرادی که الکل زیادی مصرف نمی‌کنند، شاهد تجمع چربی باشیم.
چنانچه تجمع چربی اضافی در کبد خود داشته باشید و سابقه مصرف زیاد الکل هم نداشته باشید، ممکن است با تشخیص بیماری کبدچرب غیرالکلی مواجه شوید. اگر التهاب یا سایر عوارض وجود نداشته باشد، این وضعیت به عنوان کبدچرب غیرالکلی ساده شناخته می‌شود.
استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) نوعی کبدچرب غیرالکلی است، چنانچه تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه باشد. پزشک شما ممکن است تشخیص استئاتوهپاتیت غیرالکلی دهد اگر:
- چربی اضافی در کبد داشته باشید
- کبد شما ملتهب باشد
- دارای سابقه مصرف زیاد الکل نباشید
در صورت عدم درمان، استئاتوهپاتیت غیرالکلی می‌تواند منجر به فیبروز کبدی شود. در موارد شدید، این می‌تواند به سیروز و نارسایی کبدی تبدیل گردد.
بیماری کبدچرب الکلی (AFLD)
مصرف زیاد الکل به کبد آسیب می‌رساند. بیماری کبدچرب الکلی (AFLD) اولین مرحله بیماری کبدی مرتبط با الکل است. اگر التهاب یا عوارض دیگری وجود نداشته باشد، این بیماری به عنوان کبدچرب الکلی ساده شناخته می شود.
استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) نوعی بیماری کبدچرب الکلی است. هنگامی که تجمع چربی اضافی در کبد با التهاب همراه باشد، به آن هپاتیت الکلی نیز می‌گویند. پزشک شما ممکن است تشخیص استئاتوهپاتیت الکلی دهد اگر:
- چربی اضافی در کبد داشته باشید
- کبد شما ملتهب باشد
- دارای سابقه مصرف زیاد الکل باشید
چنانچه درمان به درستی اعمال نگردد، استئاتوهپاتیت الکلی می‌تواند منجر به فیبروز کبدی شود. زخم شدید کبد (سیروز کبدی) می‌تواند منجر به نارسایی کبد گردد.
کبد چرب حاد بارداری (AFLP)
کبدچرب حاد بارداری (AFLP) زمانی حادث می‌شود که در دوران بارداری چربی اضافی در کبد تجمع پیدا کند. این یک عارضه نادر اما جدی در دوره بارداری است. علت دقیق آن ناشناخته است، گرچه ژنتیک می‌تواند یکی از دلایل آن باشد.
کبدچرب حاد بارداری، معمولا در سه ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود. در صورت عدم درمان، خطرات جدی برای سلامتی مادر و نوزاد به همراه خواهد داشت.
اگر پزشک شما تشخیص کبدچرب حاد بارداری بدهد، در اسرع وقت درخواست تولد نوزاد را خواهد داد. در این صورت ممکن است چند روز پس از زایمان نیاز به مراقبت‌های بعدی باشد.
سلامت کبد احتمالاً ظرف چند هفته پس از زایمان به حالت عادی باز می‌گردد.
علل بیماری کبد چرب چیست؟
در بیماری کبدچرب، چربی اضافی در سلول‌های کبدی ذخیره می‌شود و در آنجا تجمع می‌یابد. عوامل مختلفی می‌توانند باعث این تجمع چربی شوند.
نوشیدن بیش از حد الکل می‌تواند باعث بیماری کبدچرب الکلی شود. مصرف زیاد الکل می‌تواند فرآیندهای متابولیک خاصی را در کبد برانگیزانند. برخی از این فرآورده‌های متابولیک می‌توانند با اسیدهای چرب ترکیب شده و منجر به تشکیل انواع چربی گردند که در کبد انباشته می‌شوند.
در افرادی که الکل زیاد نمی‌نوشند، علت بیماری کبدچرب روشن نیست. برای این افراد، این امکان وجود دارد که بدن آنها بیش از حد چربی تولید نموده یا به اندازه کافی چربی را متابولیزه نکند.
یک یا چند فاکتور زیر ممکن است در افرادی که الکل زیاد مصرف نمی‌کنند و به بیماری کبدچرب مبتلا می‌شوند، نقش داشته باشند:
- چاقی
- دیابت نوع 2
- مقاومت به انسولین
- سطوح بالای چربی، به خصوص تری گلیسیریدهای خون
- سندرم متابولیک
سایر علل بالقوه کبدچرب عبارتند از:
- بارداری
- عوارض جانبی برخی از انواع داروها
- برخی از انواع عفونت‌ها مانند هپاتیت C
- برخی از شرایط ژنتیکی نادر
ریسک فاکتورها
ریسک فاکتورهای اصلی برای بیماری کبدچرب الکلی نوشیدن مقادیر زیاد الکل است. منابع معتبر تحقیقاتی نشان داده‌اند؛ مردانی که روزانه 40 تا 80 گرم الکل و زنانی که روزانه 20 تا 40 گرم الکل مصرف می‌کنند، طی 10 تا 12 سال مصرف، در معرض خطر ابتلا به بیماری شدید کبدی مرتبط با الکل هستند.
بعنوان مرجع، یک نوشیدنی استاندارد حاوی حدود 14 گرم الکل میباشد.
علاوه بر مصرف بالای الکل، سایر ریسک فاکتورهای بیماری کبدچرب الکلی عبارتند از:
- سن بالا
- ژنتیک
- چاقی
- سیگار کشیدن
- سابقه برخی عفونت‌ها مانند هپاتیت C
ریسک فاکتورهای اصلی برای بیماری کبدچرب غیرالکلی عبارتند از:
- اضافه وزن یا چاقی
- مقاومت به انسولین
- دیابت نوع 2
- کلسترول بالا
- تری گلیسیرید بالا
- سندرم متابولیک
سایر ریسک فاکتورهای بیماری کبدچرب غیرالکلی عبارتند از:
- سن بالا
- داشتن سابقه خانوادگی بیماری کبدی
- مصرف داروهایی نظیر؛ methotrexate (Trexall), tamoxifen (Nolvadex), and amiodarone (Pacerone)
- بارداری
- سابقه برخی عفونت‌ها مانند هپاتیت C
- سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
- آپنه انسدادی خواب (OSA)
- قرار گرفتن در معرض سموم خاص
- کاهش سریع وزن
- شرایط ژنتیکی نادر، مانند بیماری ویلسون یا هیپو بتا لیپوپروتئینمیا
به خاطر داشته باشید، داشتن ریسک فاکتورها بدان معنی است که در مقایسه با افراد فاقد ریسک فاکتور، در معرض خطر ابتلا به بیماری کبدچرب میباشد. این بدان معنی نیست که شما مطمئناً در آینده دچار آن خواهید شد.
اگر دارای یک یا چند ریسک فاکتور برای بیماری کبدچرب هستید، با پزشک خود در مورد راهکارهای پیشگیری از آن مشورت نمایید. توصیه ما به شما استفاده از این محصول در یک دوره 4 تا 6 ماهه میباشد.
