برای مقابله با کبد چرب نخست باید آنرا تشخیص دهید. تشخیص کبد چرب، سه اقدام اولیه؛ اخذ سابقه پزشکی شما، انجام معاینه فیزیکی و تجویز یک یا چند آزمایش می‌باشد.
اگر مشکوک به کبد چرب باشید، احتمالاً از شما سؤالات زیر پرسیده‌خواهد شد:
- سابقه پزشکی خانوادگی شما، از جمله هرگونه سابقه بیماری کبدی
- مصرف الکل و سایر عادات سبک زندگی شما
- هر شرایط پزشکی که ممکن است داشته باشید
- داروهایی که ممکن است مصرف کنید
- تغییرات اخیر در سلامتی شما
چنانچه خستگی، از دست دادن اشتها یا سایر علائم غیرقابل توضیح را تجربه کرده‌اید، به پزشک خود اطلاع دهید.
معاینه بدنی
برای بررسی التهاب کبدی، پزشک ممکن است شکم شما را لمس کرده یا فشار دهد. با این عمل، اگر کبد شما بزرگ شده‌باشد، ممکن است آن را حس کند.
با این حال، ممکن است کبد شما بدون بزرگ شدن ملتهب شود. پزشک شما ممکن است نتواند تشخیص دهد که کبد شما با لمس ملتهب شده است یا خیر.
آزمایشات خون
در بسیاری از موارد، بیماری کبد چرب پس از نشان دادن افزایش آنزیم‌های کبدی در آزمایش خون تشخیص داده می‌شود. برای مثال، پزشک ممکن است آزمایش آلانین آمینوترانسفراز (ALT) و تست آسپارتات آمینوترانسفراز (AST) را برای بررسی آنزیم‌های کبدی شما تجویز نماید.
اگر علائم یا نشانه‌های بیماری کبدی در شما ایجاد شده‌باشد، یا به عنوان بخشی از آزمایش خون معمول، پزشک شما این آزمایش‌ها را توصیه کند.
افزایش آنزیم‌های کبدی نشانه التهاب کبد است. بیماری کبد چرب یکی از علل بالقوه التهاب کبد است، ولی این تنها علت نیست.
اگر نتایج آزمایش شما برای افزایش آنزیم‌های کبدی مثبت باشد، احتمالاً پزشک آزمایشات بیشتری را برای شناسایی علت التهاب تجویز می‌کند.
مطالعات تصویربرداری در مقابله با کبد چرب
پزشک شما ممکن است از یک یا چند مورد از تست‌های تصویربرداری زیر برای بررسی چربی اضافی یا سایر مشکلات کبدی شما استفاده کند:
- معاینه سونوگرافی
- سی تی اسکن
- اسکن ام آر آی
آنها همچنین ممکن است آزمایشی تحت عنوان الاستوگرافی گذرا با کنترل ارتعاش (VCTE, FibroScan) سفارش دهند. این آزمایش از امواج صوتی با فرکانس پایین برای اندازه‌گیری سفتی کبد استفاده می‌کند. آن می‌تواند به بررسی جای زخم کمک کند.
بیوپسی کبد
بیوپسی کبد بهترین راه برای تعیین شدت بیماری کبدی در نظر گرفته‌میشود.
در فرایند بیوپسی کبد، پزشک یک سوزن را به کبد شما وارد می‌کند و یک تکه بافت را برای معاینه بر می‌دارد. برای کاهش درد یک بی حس کننده موضعی می‌دهند.
این آزمایش می‌تواند به تشخیص اینکه آیا شما بیماری کبد چرب و اسکار کبدی دارید یا خیر کمک می‌کند.
کبد چرب چگونه درمان می‌شود، و آیا برگشت پذیر است؟
در حال حاضر هیچ دارویی برای درمان بیماری کبد چرب تایید نشده است. تحقیقات بیشتری برای توسعه و آزمایش داروهایی برای درمان این بیماری مورد نیاز است.
در بسیاری از موارد، تغییر سبک زندگی می‌تواند به معکوس کردن بیشتر مراحل بیماری کبد چرب کمک کند. برای مثال، پزشک ممکن است به شما توصیه کند:
- از الکل اجتناب نمایید
- برای کاهش وزن اقدام نمایید
- تغییراتی در رژیم غذایی خود ایجاد کنید
- از مصرف داروها و مکمل‌هایی که برای کبد شما زیان آور هستند، خودداری کنید
اگر مبتلا به کبد چرب الکلی هستید، می‌بایست به طور کامل از الکل دوری کنید. همچنین در صورت داشتن اختلال مصرف الکل (AUD) یک برنامه سم زدایی و مشاوره به شما توصیه می‌گردد.
چندین عفونت ویروسی نیز هستند که می‌توانند به کبد آسیب برسانند. برای حفظ سلامت کبد، پزشک ممکن است به شما توصیه کند واکسن هپاتیت A و هپاتیت B دریافت کنید. بسته‌به وضعیت شما، ممکن است غربالگری منظم برای هپاتیت C را نیز توصیه نماید.
سیروز همچنین می‌تواند عوارض مختلفی ایجاد کند، از جمله:
- فشار خون پورتال، زمانی که فشار خون در ورید پورتال کبد بیش از حد بالا باشد
- افزایش خطر عفونت‌ها
- سرطان کبد
اگر دچار عوارض سیروز کبدی شده باشید، پزشک شما ممکن است درمان‌های اضافی مانند داروها یا جراحی را برای مقابله با کبد چرب توصیه کند.
سیروز همچنین می‌تواند منجر به نارسایی کبدی گردد. چنانچه دچار نارسایی کبدی شوید، ممکن است به پیوند کبد نیاز داشته باشید.
تغییر سبک زندگی برای مقابله با کبد چرب
تغییر سبک زندگی خط اول درمان بیماری کبد چرب است. بسته به شرایط فعلی و عادات سبک زندگی شما، می‌تواند به موارد زیر کمک کند:
- کاهش وزن
- پرهیز از مصرف الکل یا کاهش آن
- اتخاذ رژیم غذایی غنی از مواد مغذی با کالری پایین، چربی غیر اشباع و چربی‌های ترانس کم
- انجام حداقل 30 دقیقه فعالیت ورزشی روزانه
یک مطالعه تحقیقاتی در سال 2020 نشان داد که مکمل‌های ویتامین E ممکن است به بهبود سطوح ALT و AST، التهاب و چربی اضافی در بیماری کبد چرب غیر الکلی کمک کنند.
با این حال، تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، چرا که مصرف بیش از حد ویتامین E دارای خطراتی برای سلامتی است.
همیشه قبل از تست یک مکمل جدید یا درمان طبیعی با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مکمل‌ها یا درمان‌های طبیعی ممکن است به کبد شما استرس وارد کنند یا با داروهایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند.
رژیم غذایی برای بیماری کبد چرب
اگر به بیماری کبد چرب مبتلا هستید، برای کمک به درمان این بیماری و کاهش خطر عوارض آن می‌بایست رژیم غذایی خود را تنظیم کنید.
به عنوان مثال، به شما توصیه می‌گردد که کارهای زیر را انجام دهید:
- متعادل کردن رژیم غذایی خود: سعی کنید غذاهای مصرفی خود را از تمامی گروه‌های غذایی انتخاب کنید. این شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، غلات کامل، پروتئین‌های بدون چربی، لبنیات کم چرب و چربی‌ها و روغن های سالم است.
- کاهش کالری: سعی نمایید مصرف غذاهای پرکالری را محدود کنید.
- روی فیبر تمرکز کنید: فیبر می‌تواند به بهبود عملکرد کبد شما کمک کند. نمونه‌ای از غذاهای غنی از فیبر شامل میوه‌ها و سبزیجات تازه، حبوبات و غلات کامل است.
- غذاهای خاص را محدود کنید: اقداماتی را برای کاهش مصرف غذاهایی که سرشار از مواد زیر هستند انجام دهید:
– سدیم (نمک)
– کربوهیدرات‌های تصفیه شده؛ مانند شیرینی‌جات، برنج سفید، نان سفید، یا سایر محصولات غلات تصفیه شده.
– چربی‌های اشباع شده؛ که در غذاهایی مانند گوشت قرمز، لبنیات پرچرب و غذاهای سرخ شده یافت می‌شوند.
– چربی‌های ترانس؛ که در غذاهای سرخ شده و بسیاری از میان وعده‌های فرآوری شده وجود دارد. - از صدف‌های خام یا نیم پز پرهیز کنید: صدف‌های خام یا نیم پز ممکن است حاوی باکتری‌هایی باشند که می‌توانند شما را به شدت بیمار کنند.
- عدم مصرف الکل: از مصرف نوشیدنی‌های الکلی می‌بایست پرهیز نمایید.
- آب بنوشید: نوشیدن آب زیاد می‌تواند به هیدراته نگه داشتن شما و همچنین بهبود سلامت کبد کمک کند.
در خصوص برخی دیگر از تغییرات رژیم غذایی که ممکن است به شما در مدیریت بیماری کبد چرب کمک کند، بیشتر بیاموزید.
پیشگیری
پیشگیری بهترین راه برای مقابله با کبد چرب برای پیشگیری از بیماری کبد چرب و عوارض احتمالی آن، پیروی از یک سبک زندگی سالم بسیار مهم است. برخی از نکات پیشگیری کلی عبارتند از:
- محدود کردن یا اجتناب از مصرف الکل
- مدیریت وزن
- مصرف رژیم غذایی حاوی مقادیر بسیار کم چربی‌های اشباع، چربی‌های ترانس و کربوهیدرات‌های تصفیه شده
- اقدامات لازم جهت مدیریت قند خون، تری گلیسیرید و کلسترول
- پیروی از برنامه درمانی توصیه‌شده پزشک خود برای کنترل دیابت
- انجام 30 دقیقه ورزش روزانه منظم
اتخاذ این گام‌ها همچنین می‌تواند به بهبود سلامت کلی شما کمک کند.
دورنما؟
در بسیاری از موارد، معکوس کردن روند بیماری کبد چرب از طریق تغییرات سبک زندگی، مانند محدود کردن مصرف الکل، تنظیم رژیم غذایی و مدیریت وزن امکان پذیر است. این تغییرات ممکن است به جلوگیری از آسیب بیشتر کبد و ایجاد اسکار کمک کند.
مخصوصاً در بیماری کبد چرب الکلی، پرهیز کامل از مصرف الکل بسیار اهمیت دارد. اگر برای ترک مصرف الکل به کمک نیاز دارید، شرکت در برنامه سم زدایی و مشاوره را مد نظر قرار دهید.
عدم درمان بیماری کبد چرب، می تواند به التهاب، فیبروز و حتی سیروز تبدیل شود. برزو زخم ناشی از سیروز کبدی برگشت ناپذیر می‌باشد. در صورت ابتلا به سیروز کبدی، خطر ابتلا به سرطان کبد و نارسایی کبدی افزایش خواهد یافت. این عوارض می‌تواند تهدید کننده زندگی باشند.
به طور کلی، کنترل و درمان بیماری کبد چرب هنگامی بهترین نتیجه را خواهد داد که درمان در مراحل اولیه و قبل از فیبروز و سیروز کبدی آغاز شود.
برای بهترین نتیجه، پیروی از برنامه درمانی توصیه‌شده توسط پزشک و اجرای یک سبک زندگی کلی سالم اهمیت بسزایی دارد.
کلام آخر
بیماری کبد چرب که بواسطه انباشت چربی اضافی در سلول‌های کبد بوقوع می‌پیوندد. می‌تواند به دلیل مصرف زیاد الکل، مصرف غذاهای آماده و غذاهای چرب، عدم فعالیت بدنی مناسب و مصرف مواد نامناسب غذایی باشد. بسیاری از افراد مبتلا به بیماری کبد چرب تا زمانی که آسیب شدید کبدی رخ ندهد، علائم قابل توجهی را تجربه نمی‌کنند. هنگامی که علائم اولیه وجود داشته باشد، می‌تواند غیر اختصاصی باشد و شامل مواردی مانند درد و خستگی بالای سمت راست شکم باشد. درمان اولیه بیماری کبد چرب که ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است را باید مد نظر قرار داد، چرا که سلامت کبد را ارتقا می‌دهد. با اتخاذ تدابیر بهداشتی لازم در مراحل اولیه این بیماری ضمن درمان کامل از امکان جبران و جلوگیری از آسیب ناشی از بیماری کبد چرب میسر خواهد بود.
